نحوه محاسبه
برای محاسبه مالیات برارث نسبت وراث با شخص متوفی در نرخ تعینی مالیات بر ارث موثر است. به این صورت که براساس تقسیم بندی های سازمان مالیات، وراث طبقه یک هزینه کمتری پرداخت کرده و بازماندگان طبقه های دو و سه به ترتیب باید هزینه و عوارض بیشتری را پرداخت نمایند. علاوه بر این ارزش موروثه و نوع دارایی هم بر این نرخ تاثیرگذار است. به این معنی که با بالا رفتن ارزش موروثه، مالیات بالاتری به ارث تعلق می گیرد.

اصلاحات قانونی در حال حاضر و کم شدن قابل توجه میزان مالیات بر ارث، ضمن تعدیل تفاوت بین وراث در طبقات، رضایتمندی هر یک از ورثه از یکسان سازی را بوجود آورده است.

وراث موجود در طبقه اول برای اموال بجا مانده تا سقف ۵۰ میلیون  ریال ملزم به پرداخت ۵ درصد مبلغ دارایی به عنوان مالیات بر ارث هستند. برای دومین طبقه وراث این مبلغ، ۱۵ درصد کل دارایی می باشد. ۳۵ درصد تمام اموال، رقم مالیات بر ارث مشخص شده برای سومین و آخرین طبقه وراث است.

در این بین سازمان مسئول رسیدگی به مالیات بر ارث، مسئول معافیت ۳۰ میلیون ریالی برای اولین طبقه وراث در نظر گرفته شده است ، که این مقدار از سهم الارث آن ها کسر می گردد. و در صورت وجود شرایطی از قبیل محجوریت، معلولیت یا از کارافتادگی یا سن کمتر از ۲۰ سال برای وراث طبقه اول، مبلغ معافیت مالیاتی به ۵۰ میلیون ریال خواهد رسید.

نرخ مالیات بر ارث
مطابق با ماده ۲۰ قانون مالیات های مستقیم، نرخ مالیات بر ارث نسبت به سهم الارث به صورت زیر است:

از سهم الارث هر یک از وراث طبقه اول مبلغ ۳ میلیون تومان به عنوان معافیت کسر و بقیه به نرخ های مذکور مشمول مالیات است. معافیت مذکور برای هر کدام از وراث طبقه اول که کمتر از ۲۰ سال داشته یا محجور یا معلول از کار افتاده باشند، مبلغ ۵ میلیون تومان است

طبق ماده ۳۸ قانون مالیات های مستقیم، در خصوص اموالی که به موجب وقف یا حبس یا نذر یا وصیت منتقل می گردد، باید گفت که درباره وقف یا حبس، منافع مال هر سال مشمول مالیات به نرخ معین شده در ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم خواهد بود.

همینطور در نذر و وصیت، چنانچه منافع مورد نذر و وصیت باشد، به شرح بند فوق و در صورتی که عین مال مورد نذر و وصیت باشد، ارزش مال طبق مقررات مشخص شده و یکجا به نرخ مقرر برای وراث طبقه دوم مشمول مالیات خواهد بود.